بنام خدا
علائم ظاهری اعتیاد به مواد مخدر از جمله مسائلی است که هر فردی باید نسبت به آن‌ها شناخت داشته باشد. اعتیاد به مواد مخدر در اغلب موارد اینگونه آغاز می‌شود که فردی در حضور گروه یا جمعی به مصرف مواد می‌پردازد. در حالت کلی مواد مختلفی را می‌توان برشمرد که مورد استعمال قرار می‌گیرند، اما برخی از این مواد نسبت باقی انواع آن‌ها خطر بیشتری در ایجاد وابستگی و اعتیاد دارند.مصرف و سوء مصرف مواد مخدر را نمی‌توان کتمان کرد. طی تحقیقات بنیاد ملی سوء مصرف مواد مخدر در آمریکا که سال پیش از افراد بالای دوازده سال انجام شد ۶۵٫۷ درصد الکل مصرف می‌کنند، ۱۳٫۵ درصد معتاد به ماریجوآنا یا حشیش هستند، و ۱۷٫۸ درصد نیز به مصرف مواد غیرمجاز روی آورده‌آند. همچنین از میان افرادی که در همین تحقیق مورد مطالعه قرار گرفته‌اند ۸۱ درصد به مصرف الکل، ۴۴ درصد به ماریجوآنا یا حشیش و ۴۸٫۸ درصد نیز به مواد غیرمجاز گرایش داشتند. مدت زمان مصرف مواد هرچه بیشتر باشد ترک اعتیاد به آن، آن هم بدون بروز ولع مصرف و خطر بازگشت بسیار دشوار خواهد بود. از این رو شناخت علائم ظاهری اعتیاد اهمیت بسیاری دارد.هر یک از مواد اعتیادآور علائم خاص به خود را دارند، اما می‌توان فصل مشترکی نیز میان علائم ظاهری اعتیاد یافت. با شناخت این علائم می‌توانید وجود اعتیاد در میان عزیزانتان را تشخیص دهید و پیش از وقوع عواقب زیان‌باری که اعتیاد به سلامت، تحصیل، شغل و زندگی خانوادگی آن‌ها وارد می‌کند اقدامات لازم را انجام دهید.
رایج‌ترین علائم ظاهری اعتیاد
اگر فردی معتاد به مصرف مواد باشد علائمی در وی بروز می‌دهد که از رایج‌ترین آن‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
افت تحصیلی، بی‌میلی نسبت به فعالیت‌های کلاسی
کاهش بازده‌ی شغلی، تأخیر‌های مکرر، خستگی و بی‌میلی نسبت به فعالیت‌های شغلی، و همچنین افزایش نارضایتی از سوی کارفرما
تغییرات ظاهری همچون استفاده از لباس‌های نامناسب یا کثیف و همچنین بی‌تفاوتی نسبت به بهداشت فردی
تغییر رفتاری همچون افزایش تمایل به تنهایی
تغییرات اساسی و مشهود در روابط اجتماعی
کاهش محسوس انرژی هنگام فعالیت‌های روزانه
افزایش غیرمعمول مخارج و استقراض
ناتوانی در مدریت مالی، مثلاً ناتوانی در پرداخت قبوض
تغییر اشتها، مثلاً کاهش اشتها و وزن
قرمزی چشم، رنگ‌پریدگی پوست و خستگی
پرخاشگری هنگامی که بحث از اعتیاد می‌شود
تشخیص اعتیاد در نوجوانان
تغییر خلق و خو یکی از ملازمات دوران نوجوانی است، بنابراین بروز اعتیاد در این سنین با تغییرات نامعمول رفتاری یا خلقی همراه خواهد بود. انزواطلبی، خستگی، افسردگی یا پرخاشگری همگی از علائمی هستند که بنیاد ملی سوء مصرف مواد مخدر در آمریکا از زمره علائم ظاهری اعتیاد در نوجوانان برشمرده است.والدین باید مراقب رفتار‌های فرزندانشان باشند و ببینند نوجوانشان چه زمانی با گروهی متفاوت از دوستان خود ارتباط می‌گیرد، چراکه این تغییر می‌تواند با سوء مصرف مواد مخدر در ارتباط باشد. نوجوانی که به سوء مصرف مواد مخدر روی آورده در اغلب اوقات سر کلاس درسش حاضر نمی‌شود، به مدرسه نمی‌رود، یا حتی عادات غذایی و خوابش نیز دستخوش تغییر می‌شود. والدین همچنین باید به نحوه‌ی صحبت نوجوان خود دقت کنند، چون ممکن است اصطلاحی خاص برای اشاره به مواد به کار برند.اگر مشکوک به اعتیاد فردی شدید باید بی‌درنگ اقدام کنید. در این مورد والدین می‌توانند از مشاوران، پزشکان عمومی و مراکز ترک اعتیاد راهنمایی بجویند.
علائم ظاهری اعتیاد به مواد خاص
علاوه بر علائم مشترکی که در اعتیاد به مواد مختلف ذکر شد هر ماده‌ی اعتیادآور خاص، علائم خاص به خود را نیز دارد که در ادامه به بررسی آن‌ها می‌پردازیم. با کسب این اطلاعات و همچنین شناخت این علائم می‌توانید اعتیاد به مواد را میان دوستان، اعضای خانواده و همکارانتان تشخیص دهید.
ماریجوآنا (علف، گل یا گراس)
ماریجوآنا و دیگر مشتقات آن که گاهی بلعیدنی هستند موجب سرخوشی می‌شوند. این گیاه حواس شنیداری و دیداری را به شدت افزایش می‌دهد، اما مصرف‌کننده را ممکن است دچار اختلال حرکتی یا فراموشی کند. از آنجایی که این مواد اشتهای مصرف‌کننده را نیز افزایش می‌دهند وی ممکن است بیش از حالت عادی به خوردن روی آورد. ماریجوآنا و مشتقات آن همچنین باعث کندی واکنش مصرف‌کننده و توهم و بدگمانی وی می‌شوند. مصرف‌کنندگان این گیاه اغلب دچار قرمزی چشم، افتادگی پلک، آرامش و کندی حرکت می‌شوند.
دارو‌های محرک
مصرف‌کنندگان این دارو‌ها مدام دچار تغییر حالت، پرخاشگری، و افزایش یا کاهش سرعت گفتار می‌شوند. بازشدن مردمک چشم، افزایش انرژی و تنفس بسیار سریع نیز از دیگر علائم ظاهری اعتیاد به این مواد هستند که ممکن است در این افراد بروز کنند. برخی موارد نیز پیش می‌آید که مصرف‌کنندگان دارو‌های محرک دچار توهم یا رفتار خشونت‌آمیز می‌شوند. اگر این مواد به گونه‌ای باشند که مصرف‌کننده از راه بینی آن‌ها را مصرف کند، گرفتگی بینی از علائم شایع در این موارد به حساب می‌آید. موادی که از راه بینی تنفس می‌شوند، مثل کوکایین، به غشای مخاطی بینی آسیب می‌زنند.
باربیتورات و بنزودیازپین
دارو‌های ضد افسردگی اغلب برای درمان اضطراب و اختلالات خواب تجویز می‌شوند. دارو‌های بنزودیازپین‌ها حاوی دارو‌های رایجی همچون والیوم و زاناکس هستند. باربیتورات‌ها نیز اگرچه کمتر از گذشته مورد استفاده قرار می‌گیرند گاهی برای درمان اختلالات مرتبط با سکته‌های مختلف و همچنین هنگام جراحی استفاده می‌شوند. خطر اوردوز در دارو‌های باربیتورات نسبت به بنزودیازپین‌ها بیشتر است. سوء مصرف‌کننده‌ی این دو نوع دارو اغلب دچار بی‌پروایی، سرگیجه و افسردگی می‌شوند. تاری دید، اختلال حفظ تعادل، منگی، و همچنین حرکت غیرارادی چشم که به دودوئک مشهور است نیز از دیگر علائم ظاهری اعتیاد به سوء مصرف این داروهاست.
دارو‌های روانگردان و توهم‌زا
علائم این نوع مواد بسته به نوع توهمی دارد که فرد مصرف‌کننده دچارش شده است. اِل‌اِس‌دی باعث می‌شود فرد مصرف‌کننده رفتاری بی‌اراده داشته باشد و دچار توهم شود. مثلاً ممکن است ادعا کنند صدای رنگ‌ها را می‌شنوند، امواج را می‌بینند و گاهی نیز ممکن است دچار رعشه شوند. اگر فردی پی‌سی‌پی مصرف کند درد را حس نخواهد کرد و صدا‌های بلند را اصلاً تحمل نمی‌کند. مصرف‌کنندگان سایلوسایبین که با عنوان (مَجیک ماشروم) نیز شناخته می‌شود دچار توهم، حالت تهوع، تیک عضلانی، و ناتوانی در تشخیص توهم و واقعیت می‌شوند. مصرف‌کنندگان دارو‌های توهم‌زا نیز دچار خواب‌آلودگی، ترس یا بی‌خیالی می‌شوند که البته علائمشان بسته به موادی که مصرف کرده‌اند متفاوت است.
تریاک
تریاک هم در مسکن‌های درد همچون ویکودین و اکسی‌کانتی کاربرد دارد و هم در مواد غیرقانونی همچون هروئین. سوء مصرف تریاک علائمی، چون آرامش، اختلالات حافظه‌ای، ناتوانی در تمرکز، کندی واکنش، رخوت، و تغییر خلق و خو را به بار می‌آورد. از آنجایی که تریاک بر سیستم گوارش تأثیر می‌گذارد و هضم غذا را کند می‌کند مصرف‌کنندگان این مواد یبوست و دیگر بیماری‌های گوارشی می‌شوند. چنانچه مواد به فرد معتاد نرسد فرد دچار اضطراب و علائمی مشابه آنفلانزا می‌شود.
مواد روانگردانی که در کلوپ‌ها مصرف می‌کنند
اکستازی، کِتامین و جی‌اِچ‌بی از مواد روانگردان رایج در این دسته هستند. افزایش دمای بدن، ناهماهنگی اعضای بدن، سرگیجه، تعرق بالا، فشردن دندان‌ها و گفتار عجولانه از علائم ظاهری اعتیاد به این مواد است.
اهمیت مداخله‌ی زودهنگام
ترک اعتیاد باید هم شامل سم‌زدایی جسمی باشد و هم درمان روحی تا مشکلات ریشه‌ای سوء مصرف مواد به طور کامل رفع شوند. چنانچه مشکوک شدید که یکی از نزدیکانتان معتاد شده است توجه داشته باشید که مداخله‌ی زودهنگام شما در بهبودی کامل فرد اهمیت بسیار بالایی دارد. اگر از اعضای خانواده یا دوستان فرد معتاد هستید و ترجیح می‌دهید منتظر بروز علائم بمانید به منظور کسب بهترین نتیجه‌ی ممکن باید از مشاوره‌ی متخصصان و راهنمایی و برنامه‌ی آن‌ها بهره جویید.