مواد مخدر:
انواع فرآورده هاى گياهان خشخاش، شاهدانه، كوكا و تركيبات شيميايى مشابه كه مصرف آنها موجب اعتياد مي گردد.
مواد سستى زا:
موادى هستند كه مصرف آن بر روى سلسله اعصاب مصرف كننده اثر گذاشته و در نتيجه فعاليت فكرى و بدنى او را سست نمايد.
اين مواد به دو دسته تقسيم ميشوند:
. طبيعى ، مانند : استحصالات گياه خشخاش، ترياك، شيره ترياك، مرفين
. مصنوعى ، مانند : هروئين، متادون ، پاپاورين، پتيدين، انواع و اقسام قرص هاى مسكن و آرام بخش
مواد توهم زا:
با مصرف اين مواد فرد دچار اوهام حسى و بصرى مي شود. اين مواد را هالوسينوژن مي گويند:
– طبيعى ، مانند : استحصالات گياه شاهدانه،حشيش، بنگ، ماريجوانا، گراس، چرس؛ مسكالين، جو سياه آفت زده، برخى از قارچهاى حاوى مواد توهم زا، دانه هاى نوعى نيلوفر وحشي
مصنوعي ، مانند : ال.اس.دي(L.S.D) ، دي متيل تريپتامين (D.M.T) دي اتيل تريپتامين (D.E.T)
مواد توان افزا:
مصرف آن بر روى سلسله اعصاب تأثير گذاشته و در نتيجه فعاليت فكرى و بدنى مصرف كننده بيشتر و باعث هيجان مي شود. اين مواد به دو دسته تقسيم مي شوند كه عبارتند از:
. طبيعي ، مانند : برگ كوكا، كوكائين، كراك، برگ و ساقه برخى درختان مثل خات و كراتم و ناس
. مصنوعي ، مانند : آمفتامين، متيل آمفتامين، تركيبات آمفتامينها
قدمت آشنايي بشر با خشخاش به حدود هفت هزار سال پيش مي رسد. در اواسط بهار، بعد از اين كه گلهاى رنگارنگ ان كم كم شروع به ريختن مي كند، از ميان گلها كپسول ظاهر مي شود كه به آن گرز خشخاش مي گويند. اين گرزها در اواخر بهار و اوائل تابستان داراى پوست سبزى است كه به زردى مى گرايد. البته، قبل از اين كه ميوه گياه خشك و زرد شود به روش خاص مبادرت به تيغ زدن آن مي نمايند. اين كار به وسيله افرادى كه تجربه خاصى در تيغ زدن دارند، انجام ميشود. آنان در ساعات اوليه شب با تيغهاى مخصوص و با ايجاد چندين شيار افقى و يا عمودى و يا مورب بر روى گرزها مبادرت به تيغ زدن مينمايند. صبح روز بعد، شيره سفيد رنگى از محل شكافهاى گرز به بيرون ترشح ميكند و در مجاورت هوا به صمغ قهوهاى رنگ تبديل گرديده در پياله مخصوص جمع آورى و براى ترياك مالى آماده و به صورت لول روانه بازار قاچاق مي شود.
ترياك
تاريخچه:
قديمى ترين و مشهورترين ماده مخدر است كه از گياه خشخاش به دست مي آيد.درحدود سه هزارو چهارصد سال قبل از ميلاد مردم سواحل رودخانه دجله وفرات ترياك را در زمين هاي پست بين االنهرين پرورش مي دادند.سومري ها آن را گياه لذت مي ناميدند.و در نوشته هاي هومر از آن نام برده شده است.
شكل ظاهرى:
ترياك شيره منعقد شده تخمدان كال بوته خشخاش است كه از نظر علمى به پاپاور معروف است. ترياك آماده مصرف، ماده اى است خميرى به رنگ قهوهاى كه بر حسب نوع و منطقه كشت خشخاش و آب و هواى منطقه پرورش از قهوهاى روشن تا تيره وجود دارد نامهاى ديگر آن افيون، اپيوم و ترياق مي باشد.
الكالوييد:
ترياك داراى تركيبات بسيارى است كه تاكنون ۲۵ نوع موثر آن شناخته شده است. مهمترين آلكالوييدهاى ترياك عبارتند از مرفين، ناركوتين، پاپاورين، تبائين، كدئين و نارسئين..
نحوه مصرف:
. تدخين به وسيله وافور و يا با وسيلى مانند آن مثل قليان، قلقلي، سيخ و سنگ
. استفاده به صورت قرص
حل كردن در آب يا چاى و نوشيدن آن.
عوارض:
مغز: وابستگى (اعتياد)، بيخوابى هنگام شب، خواب الودگى در طى روز.
تغييرات شخصيتي
كاهش علائق و انگيزهها
كاهش احساس مسئوليت
كاهش توجه به تحصيل، شغل و خانواده
افسردگى و بي قراري، پرخاشگري، اغماء به دنبال مصرف زياد
– گوارش: تهوع و استفراغ، كاهش اسيد معده و اختلال در هضم غذا، كاهش فعاليت روده ها و يبوست مزمن، بي اشتهايى و كاهش وزن، سوء تغذيه، خشكى دهان، اختلال در كبد
پوست: خارش، تيره شدن رنگ پوست، تيرگى لبها، كهير
بيضه و تخمدان: كاهش توان و ميل جنسي، بهم خوردن دوره هاى قاعدگى در زنان
– تضعيف دفاع بدن عليه بيماريها: بي حسى و عدم تعادل بدني، عفونت ريه، يست تنفسى به دنبال مصرف زياد، انقباض مردمك چشم
شيره ترياك:
پس از تيغ زدن گرز خشخاش، ماده اى شيرى رنگ از آن خارج مي شود كه به آن شيره ترياك گويند. اين شيره در مجاورت هوا تيره شده به رنگ قهوه اى تبديل مي گردد..
مرفين:
مرفين از كلمه مورفئوس خداى رويايى يونان باستان مشتق شده است و يكى از اجزاى اصلى و اساسى ترياك است كه به طور متوسط از هر ۱۰ كيلوگرم ترياك يك كيلوگرم مرفين تهيه ميشود. رنگ آن به صورت كرم روشن و گاهى اوقات به رنگ آرد نخودچى و مزه آن تلخ است. ذرات آن در زير ذره بين شبيه كريستال هاى سوزنى است.
از نظر دارويي، ضد درد بوده، با اثرات رخوت زيى كه بر روى مغز دارد، باعث كنترل دردهاى شديد مي شود و به همين خاطر مصرف مجاز آن فقط در بيمارستانهاست..
هروئين:
هروئين از كلمه هيروس يا هيرو به معنى مرد قهرمان گرفته شده است. البته اين كلمه به معنى زن قهرمان، زن برجسته، زنى كه خدمات بزرگى به عالم بشريت كرده و زن ايده آل نيز اطلاق ميشود. هروئين يكى از تركيبات مرفين مى باشد كه با عمل استيلاسيون بدست مى آيد.ا ين ماده به رنگ سفيد مايل به كرم داراى طعمى تلخ و بى بو است كه پس از مدتى نگهدارى بوى ترشى و سركه مي دهد.
نحوه پيدايش:
هروئين، قويترين و مخربترين ماده مخدر دنيا به شمار مى ايد كه در سال۱۸۷۴ توسط يك دانشمند انگليسى ساخته شد و تحقيقات بيشتر را درباره اين ماده دانشمندان آلمان در سال ۱۸۹۰ تكميل نموده و آن را به عنوان دارو معرفى نمودند. در ايران اولين لابراتور هروئين سازى در سال ۱۳۳۴ ايجاد گرديد. نحوه ساخت و استخراج هروئين از ترياك به عده اى آموخته شد كه باعث به وجود آمدن لابراتوارهاى بيشترى در سطح كشور گرديد.
نحوه استعمال:
هروئين از طريق كشيدن از راه مجارى تنفسي، تزريق داخل رگها و تزريق زير جلدى استعمال ميشود. مصرف هروئين از طريق مجارى تنفسي(دهان) با زرورق به اين صورت است كه لبه زرورق سيگار يا هر نوع زرورق ديگر را به طرفى كه از جنس كاغذ است تا مي كنند و با آن يك لوله ميسازند، سپس هروئين را كه معمولا حدود ۵ سانتى است روى سطح زرورق ديگرى مي ريزند و يك تكه مقواى بريده و نازك را به صورت چوب كبريت درآورده پس از آتش زدن زرورق گرفته سپس دود حاصله را از دهان استنشاق مي كنند.
در استعمال تزريقي، ابتدا معتادان از رگهايى كه جلوى ساعد دستها نمايان است استفاده كرده، پس از آن كه مدت طولانى از تزريق نقاط مختلف دستها گذشت و ديگر اين نقاط جوابگو نبود ، به ترتيب نوبت به پشت دست، ساق پا، گردن و در نهايت به بيضه ها ميرسد. تزريق در بيضه ها آخرين مرحله اين گونه معتادان است..
عوارض:
مغز : وابستگي، افسردگي
: تغييرات شخصى
كاهش علائق و انگيزه ها.-
كاهش احساس مسؤليت.-
كاهش توجه به تحصيل ، شغل و خانواده.-
-بيخوابى هنگام شب، خواب آلودگى در طى روز، پرخاشگري، آبسه چركى مغز، عفونت مغز، بيماريهاى مختلف ناشى از مرگ بخشى از سلولهاى مغزى و نخاع به دنبال مصرف زياد.
. گوارش : تهوع و استفراغ، كاهش اسيد معده و اختلال در هضم غذا بى اشتهايى و كاهش وزن
. كليه : ناتوانى در تخليه ادرار، نارسايي، عفونت كليه
. پوست : خارش، تيره شدن رنگ پوست، تيرگى لبها، كهير، عفونت پوست
. ريه : انسداد ناگهانى رگهاى تغذيه كننده ريه، عفونت ريه، ايست تنفسى به دنبال مصرف زياد
. قلب : نارسايى قلب، بهم خوردن نظم ضربان قلب، عفونت كليه داخلى و دريچه هاى قلب
. عروق و خون : سخت شدن ديواره عروق، التهاب عروق، عفونت عروق
كبد : اشكال در كار كبد، عفونت و التهاب كبد، بيمارى مزمن كبد
. بيضه و تخمدان : كاهش ميل جنسي، كاهش توان جنسى
متادون:
يك ماده مخدر مصنوعى است كه در جنگ جهانى دوم به علت كمبود مرفين براى تسكين مجروحين به وسيله آلمانى ها ساخته شد. در حقيقت متادون يك داروى برطرف كننده درد است كه براى تسكين سرفه هم از آن استفاده ميكنند. گرچه متادون خود يك ماده اعتيادآورنده قوى است ولى به عنوان يك داروى پزشكى براى ترك و معالجه معتادان به ترياك، هروئين و مرفين از آن استفاده مي كنند. اثرات دارويى آن تا حدى شبيه به مرفين بوده، با اين تفاوت كه پس از مصرف، مدت بيشترى طول ميكشد تا اثرات آن ظاهر شود و به مدت طولانى تر در بدن باقى مي ماند.
كدئين:
يكى از مشتقات معروف ترياك است كه ۰/۲الى ۰/۸ درصد آن را تشكيل ميدهد و به عنوان مسكن در اشكال مختلف قرص، كپسول و شربت در پزشكى كاربرد دارد. اثر كدئين در حدود اثر مرفين است و در صورتى كه زياد مصرف شود علائمى مانند اثرات مرفين خواهد داشت. نحوه مصرف آن به صورت تزريقى و خوراكى ميباشد.
پاپاورين:
يكى از مشتقات مؤثر ترياك ميباشد كه سفيد كريستالى است و از نظر زهرآگين بودن حد وسط مرفين و كدئين است. ماده اى است نشاط آور و محرك. كار عضلات صاف مثل روده را كند كرده و باعث شل شدن آنها ميگردد. در برونشها و رگها انبساط ايجاد نموده و در آب نامحلول است و در الكل حل ميشود.
پتيدين:
اين ماده هم مثل متادون از داروهاى سستي زاى مصنوعى مي باشد كه قدرت ضد درد آن از مرفين كمتر است و عضلات بدن را سست و شل مي كند.
مواد توهم زا:
شاهدانه:
بوته اى است شبيه گزنه كه بلنديش تا ۲ متر ميرسد. گياه نر و ماده آن به صورت جداگانه بوده داراى برگهاى انبوه دراز و كنگره دار ميباشد كه ميوه آن در سر شاخه به صورت خوشه نمايان است. اصولا شاهدانه براى روغن گيرى و خوراك طيور استفاده ميشود. بو داده و برشته آن را مردم به صورت تفنن ميخورند. نام لاتين اين گياه كانابيس است. اگر از سر شاخه هاى به گل نشسته گياه ماده چسبندهاى به نام رزين كه در حال ترشح است جمع آورى و خشك شود، در واقع حشيش به دست آمده است. اين گياه در آمريكاى شمالى به نام ماريجوانا يا چرس، در انگليس به گراس، در فرانسه ادب، در هندوستان بنگه و گنجا، در خاور نزديك و خاورميانه حشيش، در افريقاى جنوبى دگا، در سوريه و لبنان حشيشه الكيف، در تركيه اسر يا اسرا، در افريقاى مركزى كامبا، در اسپانيا و در ديگر كشورها به اسامى مختلفى چون ويد، پات، شانگ، چاراز، مكونا و غيره شهرت دارد..
در هر حــال هــر اســم و نــامــى بر ايــن گياه و مشتقات آن نهاده شود، اثرات توهم زايى آن همچنان پابر جاست در اينجا به حالاتى كه پس از استعمال حشيش و ماريجوانا در مصرف كننده روى ميدهد به طور اختصار اشاره مي كنيم:
. در اثر نشئه شدن اشياى مجاورش را بزرگتر و يا كوچكتر مى بيند.
. اشتهاى كاذب و ميل به مصرف غذا پيدا مي كند.
احساس قدرت عجيب در خود داشته و دست به اعمال وحشيانه و جنون آور و خشونت زا زده و احساس پرواز كردن و سفر در آسمان و نوعى انبساط خاطر و آرامش و اعتماد به نفس كاذب پيدا ميكن.
. فرد به خواب عميقى فرو مى رود
حشيش:
ماده اى به رنگ سبز تيره و گاهى قهوه اى مايل به سبز شبيه حنا كه از گل، برگ و ساقه گياه شاهدانه مؤنث و از ترشحات چسبنده آنها به صورت صمغ به دست مي آيد. حشيش حاوى مادهاى شيميايى به نام T.H.C (تترا هيدرو كانا بينول) است كه ماده مؤثر آن به شمار مي رود. حــشيـش در طــبــقـه بـنـدى مـواد مخدر، جزء مواد توهم زاى طبيعى مي باشد.
آثار مصرف حشيش:
. تغيير در درك رنگ و صدا
. افزيش اشتهاى كاذب
. تند شدن ضربان قلب
. قرمزى چشم
. اختلال حافظه، گيجى و بيتوجهى به اطراف
. به همخوردگى تعادل حركتى
علائم روانى شديد، مانند شنيدن صداهاى غير واقعي، صحبتهاى نامربوط، توهم و هذيان، اختلال توجه، احساس كند شدن گذر زمان، سرخوشى و خنده خود به خود.
عوارض مصرف طولانى حشيش:
. بيماريهاي تنفسى مزمن و سرطان ريه
. نازايى در زن و عقيمى در مرد
. از بين رفتن سلولهاى مغزى (پوك شدن مغز)
. التهاب و انسداد مزمن مجارى تنفسى
. اختلال روانى شديد و پيدار
. كم شدن علاقه و انگيزه براى زندگي، شغل و روابط اجتماعى و خانوادگى
. سندرم بي انگيزگى (نااميدي، بي تفاوتى و بي مسئوليتى در مقابل امور جارى زندگى)
. تشنج
علائم ترك حشيش:
تحريك پذيري، بي قرارى و اضطراب
اختلال خواب و بي اشتهاي
تعريق و لرزش
اسهال، تهوع و استفراغ
دردهاى عضلانى
افزيش درجه حرارت
بنگ:
سر شاخه هاى گلدار يا به ميوه نشسته و خشك شده بوته شاهدانه – اعم از ينكه ماده رزينى آن را قبلا گرفته يا نگرفته باشند – بنگ ناميده مي شود.
مارى جوانا:
در آمريكا برگها و گلهاى شاهدانه آمريكايى را خشك ميكنند و از آن توتون سبز رنگى به دست مي آورند كه همان ماري جواناست. چون اين توتون خيلى زبر است براى پيچيدن آن از چندين دور كاغذهاى سفيد يا قهوه اى رنگ استفاده ميكنند و آن را ريفر مى نامند. مشتاقان آن را به صورت دسته جمعى در محل هايى به نام تيپاد تدخين ميكنند. اين سيگار به كندى ميسوزد و خيلى زود خاموش ميگردد، به همين علت معتادان با پكهاى سريع و دسته جمعى مانع خاموش شدن آن مي شوند و براى اين كه از اين سيگار استفاده كامل بشود در اماكن سر بسته استعمال ميگردد..
گراس:
در زبان انگليسى به معنى علف است و در اصطلاح همان بنگ و ماريجواناست. برگهاى بوته شاهدانه كه در واقع مثل علف است جمع آورى كرده، مانند سيگار مصرف مي كنند، گاهى هم آن را مثل چاى دم كرده و مي خورند.
چرس:
همان حشيش است كه از رزين آماده شده از سر شاخه هاى گلدار و به ميوه نشسته گياه بالغ شاهدانه تهيه ميشود و از انواع ديگر ان مرغوبتر است..
مسكالين:
ماده اصلى و فعال كاكتوس است (معمولا اين كاكتوسها به نام پيوت معروفند) كه قرنهاست به عنوان دارويى سحرآميز براى درمان دردها مصرف مي شود. نحوه تهيه آن به اين صورت است كه تكه هايى از قسمت فوقانى اين گياه را بريده و پس از خرد كردن مي جوند و يا با ساييدن آن را به صورت پودر درآورده و با ريختن به داخل كپسول، مورد استفاده قرار ميدهند.
ال.اس.دي:
مخفف “ اسيد ليزرژيك دى اتيل اميد ” ماده نيمه تركيبى است كه در لابراتور به دست مى آيد. اين ماده به صورت طبيعى در چاودار آفت زده وجود دارد. بر روى آن قارچى به رنگ مس نشو و نما ميكند كه آرگو ناميده ميشود. اين قارچ حاوى اسيدى به نام اسيد ليزرژيك ميباشد و مشتقات آن توهم زا مي باشد. يكى از عوارض مصرف، تيره شدن مردمك چشم و ايجاد خطوط رنگين به هنگام بسته شدن چشمها در منطقه بينايى است. عمق تصاوير و اشيا در نظر مصرف كننده تشديد شده و اشياى ثابت ممكن است در نظرش به حركت درآيند، گاهى حالت تهوع، سرد شدن بدن و لرزش احساس ميشود. قدرت شنوايى تشديد شده و زمزمه هاى نامفهوم به گوش ميرسد. حس زمان و گذشت آن در حد بسيار زيادى كند ميشود. انطباق فكر از بين رفته و هر چه ميزان مصرف بيشتر باشد تجزيه و تحليل منطقى كمترى در ذهن به وجود مي آيد..
دى . ام . تى:
يكى از مواد توهم زا مي باشد كه معمولا معتادين ال . اس . دى از اين ماده استفاده مي كنند. آثار آن شبيه ال. اس .دى است. كسانى كه به دنبال راه گريز سريع از واقعيتها هستند از ان مصرف ميكنند. اگر از راه دهان مصرف شود توليد دل درد مي كند. بنابرين يا از راه تزريق عضلانى استعمال و يا با توتون و ماريجوانا مخلوط كرده دود مي كنند.
مواد توان افزا:
كوكا:
گياهى است كه در ارتفاع ۶۰۰ تا ۲۰۰۰ مترى از سطح دريا در دامنه باخترى كوههاى آند كه هواى معتدل و مرطوبى دارد ميرويد. ارتفاع اين گياه به ۲ متر هم ميرسد و برگهايى دارد كه شكل و رنگ و ابعاد آن ياد آور درخت زيتون است. گياه كوكا حاوى ماده توانا فزا ست كه مصرف آن سبب فعال شدن مركز بيخبرى و سرخوشى در مغز مصرف كننده ميشود. ماده حاصل از برگ كوكا، كوكائين ناميده ميشود..
كوكائين:
يك از موادمخدر توان افزاى طبيعى مي باشد كه از برگ كوكا تهيه ميشود كشورهاى بوليوي، كلمبيا و پرو بزرگترين محل رشد و نمو كوكا به شمار ميروند. نخستين بار بوميان كشور “پرو” از برگ اين درخت براى تسكين درد و رفع خستگى استفاده نمودند. اعتياد به آن جنبه روانى دارد. كوكائين ماده مؤثر رگ برگهاى اين گياه است كه به ارى تاكسيلين شهرت دارد. رنگ آن سفيد شفاف و همانند كريستال ريز ميباشد و با مختصر تكانى بلورهاى ريزان بر روى هم ميغلتند. اين ماده، يك ضد درد موضعى بسيار قوى است، از پوست و مخاط بينى هم جذب ميشود. گرد كوكائين از راه بينى استنشاق و يا در رگ تزريق ميشود كه خاصيت آن، ايجاد نيرو و هيجان، كاهش احساس گرسنگى مى نمايد و استعمال زياد آن موجب جنون ميشود. نامهاى خيابانى آن كوك، كاندي، هپى ميباشد.
كراك:
مشتقى از كوكائين است كه جنبه اعتيادآورى آن بسيار زياد و اثرات جانبى آن دهشتناك است. در واقع كراك، كوكائينى است كه دستكارى شده و غالبا با پيپ هاى شيشهاى دود ميشود. براى معتاد شدن به كراك فقط چند پيپ كراك كفايت ميكند..
خات يا قات:
خات علاوه بر اين كه به صورت وحشى رشد مى كند، عمدتا در مناطق مشخصى از شرق افريقا و شبه جزيره عربستان كشت ميشود. برگهاى اين گياه با توجه به خواص محركشان به صورت جويدنى مصرف مى شوند، به طورى كه به مصرف كننده احساس نشاط داده و تا حدودى جلوى گرسنگى را ميگيرد..
طعم آن تلخ است و مصرف آن بيشتر در عصر و اوائل شب صورت ميگيرد. كشورهاى توليدكننده، مقادير انبوهى محموله هاى منجمد، خشك و واكيوم شده خات را به اروپا و ساير نقاط جهان ارسال ميكنند. اين محموله در كشورهاى مزبور توسط اتباع كشورهاى توليد كننده مصرف ميشود. برخى كشورها جهت محدود كردن واردات يا مصرف خات تدابيرى اتخاذ كرده اند. خات در حال حاضر تحت كنترل مقررات بين المللى قرار ندارد.
كراتم:
درختى است كه در تايلند مي رويد. مردم آن سرزمين برگهاى تازه آن را ميجوند و يا آن را خشك كرده مانند سيگار ميكشند. خاصيت ماده مؤثر اين درخت، توان افزيى است و احساس نشاط و هوشيارى كاذب مختصرى نيز در مصرفكننده به وجود مى آورد..
ناس:
در بسيارى از منابع آمده است، ناس بوته اى است كه در افغانستان و پاكستان مى رويد. برگهاى آن را اگر تازه باشد ، ميجوند و خشك كرده آن را مثل حنا كوبيده در زير لثه قرار ميدهند. براى تأثير بهتر و بيشتر، كمى خاك سيگار يا آب آهك به آن اضافه ميكنند. مصرف كنندگان آن احساس گرمى و نشاط ميكنند، ولى اثر آن به مراتب از ساير مواد محرك كمتر است..
آمفتامين:
گروه وسيعى از داروهاى محرك (توان افزا) هستند كه باعث تحريك و فعاليت سلسله اعصاب مركزى مى شوند و به اشكال قرص، كپسول، پودر و مايع وجود دارند.